* அமிர்த கலசம் இருந்த கும்பத்துக்கு வாய் மட்டுமல்லாமல், கமண்டலம்போல மூக்கும் இருந்தது. இந்த மூக்கு வழியே சிவபெருமான் தொடுத்த பாணத்தால் அமுதம் வெளிவந்தது. கும்பத்தின் மூக்கிற்கு கோணம் என்று பெயருண்டு. அந்த கோணம் விழுந்த தலமே கும்ப கோணம் என்றாயிற்று.
* தேவாரத்தில் இத்தலம் குடமூக்கு என்றே அழைக்கப்பட்டது. விழுந்த இரு அமுதத்துளிகள் தனித்தனி குளமாக மாறின. ஒன்று மகாமகக் குளம்; மற்றொன்று பொற்றாமரைக் குளம்.
*பூரண கும்பம் என்பது அதன் சிகரமாக விளங்கும் தேங்காய், பூணூல், மாவிலை, தீர்த்தம் என்று எல்லாமும் அடங்கியது. இந்த கும்பத்தினின்றுநழுவிய தேங்காய் விழுந்த இடத்துக்கு அருகிலே உள்ளதுதான் இன்றையமகாமகக் குளம்.
*தேங்காய் லிங்க உருப்பெற்று சிவமானது. இன்றும் குளத்தருகே உள்ள இந்த கோயில் மூலவருக்கு நாரிகேளேஸ்வரர் என்று பெயருண்டு. நாரிகேளம் என்றால் தேங்காய் என்று பொருள்.
*கும்பத்தைச் சுற்றியிருந்த பூணூல் குளத்தின் அருகே விழுந்தது. அங்கு ஸூத்ரநாதர் எனும் திருநாமத்தோடு ஈசன் எழுந்தருளியுள்ளார். ஸூத்ரம் என்றால் பூணூல் என்று பொருள்.
*கோயிலின் நாயகன் கும்பத்தினுள் புகுந்து அருளாட்சி செய்வதால்,கும்பேஸ்வரரானார். பிரம்ம சிருஷ்டிக்கு முற்பட்டதால் ஆதிகும்பேஸ்வரர் எனவும், அமுத கும்பேஸ்வரர் எனவும் அழைக்கப்படுகிறார்.
*கிழக்குப் பகுதியில் கிராத மூர்த்தியாகவும் ஈசன் அருள்பாலிக்கிறார். இவர் வேடன் ரூபத்தில் தோன்றியதால் இந்தப் பெயர். வில், அம்பு ஏந்திய இந்த தோரணை வித்தியாசமானது.
*உட்பிராகாரத்தில், நடுநாயகமாக மூலவர் கும்பேஸ்வரர், சுயம்பு மூர்த்தியாக விளங்குகிறார். இந்த லிங்க உருவே குடம் போன்று சாயலைகொண்டிருக்கிறது.
*திருச்செங்கோட்டில் ஈசன் தம் பாதி சரீரத்தை கொடுத்ததுபோல, இங்கே இறைவர் முப்பத்தாறாயிரம் கோடி மந்திர சக்திகளையும் அம்பாளுக்கு அருளினார். அதனால் மந்திரப் பீடேஸ்வரி என்றும், மந்திரபீட நலத்தாள் எனவும் அன்னை அழைக்கப்படுகிறாள்.
*அம்பாளின் திருமுடி முதல் திருப்பாத நகக்கணுவரை ஐம்பத்தோரு சக்தி வடிவப்பாகங்களாக காட்சியளிக்கின்றன. ஆகவே அனைத்துச் சக்திகளையும் தன்னுள் கொண்ட தலையாய சக்தி பீடமாக அம்பாளின் சந்நதி விளங்குகிறது.
*பக்தர்களுக்கு வாழ்வில் மங்களத்தை மேன்மேலும் வளர்த்துக் காப்பதால், ஞானசம்பந்தப் பெருமான்,அம்பாளை வளர் மங்கை என்று தேவாரப் பதிகத்தில் குறிக்கிறார்.
*இசை மும்மூர்த்திகளில் ஒருவரான முத்துசாமி தீட்சிதரால் இயற்றப்பட்ட இத்தல நாயகன், நாயகி பற்றியகீர்த்தனையை இறைவன் முன்பு எழுதி வைத்துள்ளார்கள்.
*வேறெங்கும் காண இயலாத கல் நாதஸ்வரம் இக்கோயிலில் உள்ளது. குறிப்பிட்ட விழாக்காலங்களில் இதற்கென்றே தனிப் பயிற்சி பெற்ற இசைக் கலைஞர் இதனை வாசிக்கிறார்.
*கும்பமுனி சித்தர் மங்களாம்பிகையையும், கும்பேசரையும் தியானித்து முக்தி பெற்றது இங்குதான். வெளிப் பிராகாரத்தில் இவருக்குத் தனி சந்நதி உள்ளது. கூடவே ஆதி விநாயகரும் அருள்பாலிக்கிறார்.
*இறைவனும் இறைவியும் இத்தலத்திற்கு வரபோவதை முன்கூட்டியே அறிந்த விநாயகர் அவர்களுக்கு முன்பாகத் தான் வந்து கோயில் கொண்டார். அதனால் இவர் ஆதிவிநாயகர் என்றுஅழைக்கப்படுகிறார்.
*உட்பிராகாரத்தின் மேற்பகுதியில் கந்தன், ஆறுமுகங்கள், ஆறுதிருக்கரங்களுடன் அபூர்வமாகக் காட்சியளிக்கிறார்.
*கங்கை, யமுனை, கோதாவரி, நர்மதை, சரஸ்வதி, காவிரி, குமரி, பயோடினி, சரயு ஆகிய 9 நதிகளும், பக்தர்கள் தம்மில் கழுவிய பாபங்களைப் போக்கிக் கொள்ள இங்குள்ள மகாமகக் குளத்தில் நீராடியதாக ஐதீகம். அவர்கள் கோயிலினுள் சிலை வடிவங்களில் குளத்தை நோக்கியபடி அமைந்திருக்கிறார்கள்.
*மகாமகக் குளத்தைச் சுற்றிலும் 16 மண்டபங்கள் உள்ளன. இவை சோடசலிங்க மண்டபங்கள்என்றழைக்கப்படுகின்றன.
*தஞ்சாவூரை ஆண்ட அச்சுதப்ப நாயக்கரிடம் மந்திரியாகப் பணியாற்றிய கோவிந்த தீட்சிதரின்
(கி.பி.1542) அரிய முயற்சியால் இந்த மண்டபங்களும் தஞ்சை, கும்பகோணத்தின் வேறுசில இறைத்தலங்களும் உருவாயின.
– ராதாகிருஷ்ணன்
